मंगल ग्रहमा फेला परेका बाक्ला र खनिजले भरिएका माटो अर्थात् क्लेका तहहरूले प्राचीन समयमा त्यहाँ जीवनका लागि अनुकूल वातावरण लामो समयसम्म रहेको संकेत दिने नयाँ अध्ययनले सुझाव दिएको छ।
क्ले बन्नका लागि तरल पानी आवश्यक पर्छ। यी तहहरू सयौँ फिट बाक्ला छन् र लगभग ३।७ अर्ब वर्षअघि बनेका मानिन्छन्, जतिखेर मंगल अहिलेको तुलनामा धेरै न्यानो र भिजेको थियो।
“यी क्षेत्रमा धेरै पानी थियो, तर भौगोलिक रूपमा धेरै उत्थान थिएन, जसले गर्दा ती ठाउँहरू निकै स्थिर थिए,” अध्ययनकी सहलेखक रिहाना मुरले बताइन्। उनले यो अनुसन्धान टेक्सास विश्वविद्यालयको ज्याक्सन स्कूल अफ जिओसाइन्सेजमा पोस्टडक्टरल अनुसन्धानकर्ताका रूपमा काम गरेकी हुन्।
“यदि तपाईं सन्तुलित भू–परिवेशमा हुनुहुन्छ भने, सम्भावित जीवनयोग्य वातावरणलाई बिघ्न नपुर्याई लामो समयसम्म अनुकूल अवस्था कायम रहन सक्छ,” मुरले थप भनिन्।
पृथ्वीमा यस्ता बाक्ला माटोका तहहरू विशेष भू–परिदृश्य र मौसमी अवस्थामा बनिन्छन्। सहलेखक टिम गौड्जका अनुसार, “पृथ्वीमा हामी जहाँ धेरै बाक्लो क्ले तहहरू देख्छौँ, ती प्रायः चिस्यानयुक्त क्षेत्रहरू हुन्, जहाँ नयाँ बन्ने पदार्थहरूलाई बगाएर लैजाने प्रकारको भौतिक क्षय कम हुन्छ।”
यद्यपि मंगलको स्थानीय र विश्वव्यापी भू–आकार र विगतको जलवायु गतिविधिले सतहमा भएको क्षय र माटोको तह कसरी बने भन्ने विषय अझै प्रष्ट छैन।
लाइभसाइन्सका अनुसार नासाको मार्स रिकनेसाँ अर्बिटरबाट प्राप्त डाटा र तस्बिरहरू प्रयोग गर्दै मुर, गौड्ज र उनका सहकर्मीहरूले १५० वटा क्ले जमिनहरू अध्ययन गरे। तिनको आकार, स्थान, र ती प्राचीन ताल वा नदीजस्ता विशेषतासँगको दूरी विश्लेषण गरे।
यी माटो मुख्य रूपमा प्राचीन तालहरू नजिकका होचो भूभागहरूमा पाइने अध्ययनले देखाएको छ तर जहाँ पानीले बलपूर्वक बग्ने खोँच थिए, ती क्षेत्र नजिक भने छैनन्।
रासायनिक परिवर्तन सानो भएको र भौतिक क्षय कम भएको यो मिश्रणले यी माटोलाई लामो समयसम्म सुरक्षित राखेको देखिन्छ।
“क्ले खनिज भएका तहहरू सामान्यतया त्यस्ता ठाउँहरूमा देखिन्छन्, जहाँ रासायनिक अपक्षय भौतिक क्षयभन्दा बढी क्रियाशील थियो, खोँचहरूको प्रभावभन्दा टाढा र स्थिर पानी भएको ठाउँ नजिक,” अध्ययनले लेखेको छ। यो अध्ययन जुन १६ मा ‘नेचर एस्ट्रोनोमी’ पत्रिकामा प्रकाशित भएको हो।
