नेपालले वन कार्बन साझेदारी सुविधा (FCPF) अन्तर्गत वन कार्बन क्रेडिट बापत ९४ लाख अमेरिकी डलर प्राप्त गरेको छ। यो रकम तराई भूपरिधि क्षेत्र (Terai Arc Landscape) मा वन विनाश र क्षयीकरण घटाएर करिब १८ लाख ८० हजार टन कार्बनडाइअक्साइड उत्सर्जन कम गरेबापत विश्व बैंकको FCPF ले भुक्तानी गरेको हो।
यो भुक्तानी नेपालको REDD+ उत्सर्जन न्यूनीकरण भुक्तानी सम्झौता (ERPA) अन्तर्गतको पहिलो किस्ता हो। यो उपलब्धि वन विनाश र क्षयीकरणबाट हुने उत्सर्जन घटाउने तथा समावेशी, दिगो वन व्यवस्थापनलाई प्रवर्द्धन गर्ने नेपालको प्रयासमा एक प्रमुख कोसेढुङ्गा मानिएको छ।
सामुदायिक सहभागिताको सफलता
तराई भूपरिधि क्षेत्रमा कार्यान्वयन गरिएको FCPF कार्यक्रमको मुख्य विशेषता यसको बलियो समुदायमा आधारित दृष्टिकोण हो। यो क्षेत्र जैविक विविधता र मानव बसोबास दुवैका लागि महत्त्वपूर्ण छ।
-
सहभागिता: यस कार्यक्रमले स्थानीय समुदाय, आदिवासी जनजाति र नागरिक समाज संस्थाहरूलाई वन संरक्षण र पुनर्स्थापनाका साथै ग्रामीण जीविकोपार्जन सुधार गर्न एकसाथ ल्याएको छ।
-
विश्व बैंकको भनाइ: माल्दिभ्स, नेपाल र श्रीलंकाका लागि विश्व बैंकका डिभिजन निर्देशक डेभिड सिस्लेनले भने, “यो महत्वपूर्ण भुक्तानी नेपालले वन विनाश घटाउन, वन सुशासन बलियो बनाउन, जैविक विविधता संरक्षण बढाउन र स्थानीय समुदायका लागि दिगो जीविकोपार्जनका अवसरहरू विस्तार गर्न हासिल गरेको सफलताको प्रमाण हो।”
लाभ वितरण योजन
यो रकम नेपालको लाभ बाँडफाँट योजना अनुसार वितरण गरिनेछ। स्थानीय समुदाय र सरोकारवालाहरूसँगको परामर्शबाट विकसित यो योजनाले वनमा आश्रित समुदाय र आदिवासी जनजातिहरूले आफ्नो प्रयासको प्रतिफल प्रत्यक्ष रूपमा पाउने सुनिश्चित गर्दछ।
-
लगानी क्षेत्र: प्राप्त रकमलाई निरन्तर वन पुनर्स्थापना, सामुदायिक उद्यम र जलवायु अनुकूलित जीविकोपार्जनमा लगानी गरिनेछ। यसले सामुदायिक वन र सहभागितामूलक स्रोत व्यवस्थापनको क्षेत्रमा नेपालको विश्वव्यापी प्रतिष्ठालाई थप सुदृढ गर्नेछ।
-
वन तथा वातावरण मन्त्रालयको भनाइ: वन तथा वातावरण मन्त्रालयका सचिव डा. राजेन्द्र प्रसाद मिश्रले भने, “यो परिणाममा आधारित भुक्तानी हाम्रो वनमा आश्रित समुदाय, आदिवासी जनजाति र सरकारको वन संरक्षण तथा व्यवस्थापनप्रतिको समर्पण र प्रयासको प्रतिफल हो। नेपाल समावेशी र समुदाय-नेतृत्वको वन व्यवस्थापन मार्फत जलवायु कार्यलाई अगाडि बढाउन प्रतिबद्ध छ।”
