मध्य साउन सम्म पनि मधेश प्रदेशमा ५७.२८ प्रतिशत मात्रै धान रोपाइँ सम्पन्न भएको छ । अन्न भण्डारको रुपमा रहेको मधेशमा मध्ये मनसुनमै देखिएको खडेरीका कारण धान रोपाइँ हुन नसकेपछि खाद्य सुरक्षाको जोखिम निम्तीन सक्ने विज्ञहरुले अनुमान गरेका छन् ।
गत वर्षको यस अबधि सम्म मधेश प्रदेशमा ९५ प्रतिशत धान रोपाइँ सकिएको अवस्था थियो । केहि दिन यता मधेशका केहि स्थानमा वर्षा भइरहेको छ । तर धानको बीउ बुढो भइसकेकोले अबका दिनमा रोपाइँ भएपनि त्यसले उतपादकत्व बढाउन नसक्ने नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद (नार्क) को राष्ट्रिय धान अनुसन्धान कार्यक्रमका संयोजक डा. मथुरा यादबले जानकारी दिए ।
नेपालको अन्न भण्डारको रुपमा रहेको मधेशमा पर्याप्त मात्रामा धान रोपाइँ हुन नसक्दा करीब २५ प्रतिशत सम्मले उत्पादन घट्नसक्ने र त्यसले खाद्य सुरक्षामा जोखिम निम्त्याउन सक्ने उनको दाबी छ । जसले गर्दा धान÷चामल लगायत त्यसबाट उत्पादन हुने अन्य खाद्यान्नको मूल्य वृद्धि हुन सक्ने र त्यसले कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) मा समेत असर गर्न सक्ने देखिएको उनले बताए ।
मधेशमा बर्षा कम वर्षा भएर रोपाइँमा असर गरेसँगै प्रदेश सरकारले गत असार २६ देखिनै मधेशका ८ ओटै जिल्लालाई सुख्खाग्रस्त क्षेत्र घोषणा गरिसकेको छ ।
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका अनुसार नेपालको जीडीपीमा कृषि क्षेत्रको योगदान २४.१ प्रतिशत छ भने धानको मात्रै योगदान करीब ५ प्रतिशत रहेको छ । मन्त्रालयकै तथ्यांक अनुसार आव २०८१-८२ मा नेपालमा कुल ५९ लाख ५५ हजार ४७६ मेट्रिक टन धान उत्पादन भएको थियो ।
जसमध्ये मधेश प्रदेशमा मात्रै १४ लाख ८० हजार ८३० मेट्रिक टन धान उत्पादन भएको थियो । यो उत्पादन ७ ओटै प्रदेश मध्ये सबैभन्दा धेरै हो । गतवर्ष मधेशमा ३ लाख ७४ हजार ११७ हेक्टर जमिनमा धान खेती गरिएको थियो ।
कुन प्रदेशमा कति रोपाइँ ?
हाल सम्म कोशी प्रदेशमा ८९.०३ प्रतिशत धान रोपाइँ भएको छ । गत वर्ष यस प्रदेशमा हाल सम्म ९५ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको थियो । यस प्रदेशमा कुल २ लाख ७६ हजार ३८७ हेक्टर जमिनमा धानखेती हुने गरेको छ ।
बागमती प्रदेशमा हाल सम्म ९२.९२ प्रतिशत धान रोपाइँ हुने गरेको छ । गतवर्ष यस प्रदेशमा हाल सम्म ९७ प्रतिशत धान रोपाइँ भएको थियो ।
यस प्रदेशमा कुल १ लाख १५ हजार ६२१ हेक्टर जमिनमा धानखेती हुने गर्दछ । गण्डकी प्रदेशमा हाल सम्म ८८.९७ प्रतिशत धान धान रोपाइँ भएको छ । यस प्रदेशमा गत वर्ष यस अवधि सम्म ९६ प्रतिशत धान रोपाइँ भएको थियो । यहाँ कुल ९४ हजार १८२ हेक्टर जमिनमा धानखेती हुने गरेको छ ।
लुम्बीनी प्रदेशमा हाल सम्म ९५.९६ प्रतिशत जमिनमा धान रोपाइँ सकिएको छ । गत वर्ष यस अबधि सम्म लुम्बीनीमा ९७ प्रतिशत जमिनमा धान रोपाइँ भएको थियो । यस प्रदेशमा कुल ३ लाख २ हजार ८८९ हेक्टर जमिनमा धानखेती हुने गरेको छ ।
कर्णाली प्रदेशमा हाल सम्म ९६.४७ प्रतिशत जमिनमा धान रोपाइँ भएको छ । गतवर्षको यस अबधि सम्म यस प्रदेशमा ९९ प्रतिशत जमिनमा धान रोपाइँ भएको थियो । यस प्रदेशमा कुल ४० हजार ८८४ हेक्टर जमिनमा धान खेती गरिन्छ ।
सूदूरपश्चिम प्रदेशमा हाल सम्म ९९.७२ प्रतिशत जमिनमा धान रोपाइँ सकिएको छ ।
गतवर्ष यस अबधि सम्म यस प्रदेशमा १०० प्रतिशत धान रोपाइँ भएको थियो । सूदूरपश्चिममा कुल १ लाख ७६ हजार १५१ हेक्टर जमिनमा धान रोपाइँ हुने गरेको छ ।
