फक्ताङलुङ गाउँपालिका अन्तर्गत घुन्सा र फलेटारमा स्याउ खेतीको परीक्षण सफल भएको छ। इटालीबाट ल्याइएका बिरुवा फलेटार र घुन्सामा रोपण गरिएका थिए, जहाँ विश्वको तेस्रो उच्च शिखर कन्चनजङ्गाको बेस क्याम्प प्रवेशद्वार रहेको छ। रोपणको छ महिना भित्रै फल फुट्न थालेपछि स्थानीय कृषकहरूमा उत्साह बढेको छ।
यस सफल प्रयासले केवल ताप्लेजुङमा मात्र नभई पूरै पूर्वी हिमालय क्षेत्रमा व्यावसायिक स्याउ खेतीको नयाँ सम्भावना देखाएको छ। फलेटार र ग्याप्लामा विगतदेखि स्याउ खेती हुँदै आएको भए पनि घुन्सामा पहिलो पटक परीक्षण गरिएको हो। इटालीबाट ल्याइएका ‘फुजी’ र ‘गोल्डन डिलिसियस’ जातका बिरुवा मानाङ एग्रो फार्मसँग समन्वयमा रोपिएका थिए।
सस्टेनेबल इकोलोजिकल एग्रिकल्चर सिस्टम कार्यक्रम अन्तर्गत फलेटार र घुन्सामा दुई रोपनी जग्गामा मोडेल स्याउ बगैचा स्थापना गरिएको छ। परियोजना सहयोग गर्ने पुतली सहयोग योजनाका जिल्ला समन्वयक दावा छेरिङ शेर्पाका अनुसार, किसानहरूलाई स्याउ उत्पादनमार्फत आर्थिक रूपमा सशक्त बनाउनु परियोजनाको उद्देश्य हो।
घुन्साका स्थानीय नुपुदुन्दुक शेर्पाले आफ्नै स्याउ बगैचा विस्तार गर्ने योजना बनाएका छन्। उनले भने, “हामीले घुन्सा र फलेटारमा रोपिएका स्याउ खान पायौं। स्वाद मिठो छ। अब घुन्सा क्षेत्रमा पनि स्याउ खेती गर्ने योजना बनाउँदैछौं।”
घुन्सामा रहेको मोडेल बगैचामा ६० जापानी फुजी (नारी), १० गोल्डन डिलिसियस (पुरुष) र १० काला (पुरुष) स्याउका रुखहरू छन्। बगैचामा जैविक विविधता कायम राख्न महमधुमकाहरू र कुखुराहरू पनि पालन गरिएको छ, जसले स्याउ फूलहरूलाई परागण गर्न र माटोलाई मलजल गर्न मद्दत गरेको छ।
फलेटार र घुन्साको माटो चार वर्षअघि स्याउ खेतीको सम्भाव्यता अध्ययनका लागि स्विट्जरल्याण्डमा परीक्षण गरिएको थियो। त्यस्तै, हाल उत्पादित स्याउको गुणस्तर परीक्षण पनि सफल भएको छ। स्विट्जरल्याण्डका स्याउ विशेषज्ञ टोलीले स्वाद, दाना र चिनीको मात्रा परीक्षण गरेर सकारात्मक नतिजा दिएका छन्।
